یکی از اختلالات شدید روانی سایکوز یا روان‌پریشی می‌باشد. در این بیماری ارتباط فرد با واقعیت قطع می‌شود، رابطه‌اش با افراد دیگر دچار آسیب است و حتی امکان بستری شدن بیمار وجود دارد. این افراد نسبت به اختلالات خود ناآگاهند و در دنیای خاص خود به سر می‌برند. از دسته‌ بیماری‌ها و اختلالات سایکوز می‌توان به اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی اشاره کرد.

در اختلال نوروز بر خلاف روان‌پریشی، فرد به وجود مشکلاتی در خودش آگاه است و این مشکلات صدمه‌ای به عملکردهای اصلی شخصیت نمی‌زنند. اختلالات نوروز فرد را دچار روان‌پریشی و ازهم گسیختگی نمی‌کند. در واقع سایکوز و نوروز هر کدام نام یک اختلال نمی‌باشند، بلکه هر یک وضعیتی را شرح می‌دهند که این وضعیت می‌تواند خود شامل چند اختلال دیگر باشد. در ادامه این مطلب به بیماری‌های سایکوز و تفاوت آن با نوروز می‌پردازیم.
منبع: سایکوز یا روان‌پریشی | تفاوت سایکوز و نوروز در چیست؟

سایکوز یا روان‌پریشی چیست

سایکوز یا روان پریش یک اصطلاح ادراکی می‌باشد که در آن فرد از چیزهایی که وجود ندارد تجربه‌های حسی دارد و یا در واقعیت دارای اعتقادات بی‌پایه است. فرد امکان دارد در طول دوره بیماری، از تجربه توهم یا بدگمانی شکایت کند یا بگوید چیزهایی را می‌بیند و می‌شنود که وجود خارجی ندارند. درک او از واقعیات و محیط اطراف با دیگر انسان‌ها متفاوت است. این اتفاقات ‌می‌تواند برای بیمار بسیار وحشتناک باشد و گاهی اوقات علائم آن با حمله کلامی یا فیزیکی به اطرافیان و آسیب زدن به آنها همراه می‌شود. پزشکان در این مرحله ناچار به بستری بیمار می شوند.

نِوروز چیست

اختلالات نِوروز، دسته‌ای دیگر از بیماری‌های روانی می‌باشند که بر خلاف اختلالات سایکوز، خود بیمار به این اختلال آگاهی دارد و غالبا عملکردهای اصلی شخصیت را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. از جمله موارد رایج و شناخته شده‌ی نِوروز، اضطراب، وسواس، و فوبیا هستند. در اختلالات نوروتیک (نوروزها) کیفیت زندگی بیمار مورد هدف قرار می‌گیرد. در سومین چاپ کتاب DSM-III که در سال۱۹۸۰ بود، اصطلاح نوروز را از این کتاب حذف کردند.

نشانه‌های بیماری سایکوز

توهم: وقتی کسی دور و برشان نیست حس می‌کنند صداهایی می‌شنوند، ادراکات و احساسات عجیبی دارند که نمی‌توانند توضیح‌شان دهند، چیزها یا افرادی را می‌بینند که در واقع آنجا نیستند.

هذیان: باورهایی دارند که از نظر دیگران با عقل جور در نمی‌آیند یا اصلا با فرهنگ شخص هم‌خوانی ندارند، فکر می‌کنند نیروهای خارجی تحت کنترل اعمال و احساسات آنها هستند، اتفاقات یا نظرات کوچک معنای زیادی دارند، قدرت‌های خاصی دارند، در حال انجام مأموریت سری‌اند، یا حتی ادعای خدا بودن می‌کنند.

آشفتگی: در افکار، صحبت‌ها و رفتارشان اختلال وجود دارد، مشکلاتی در تمرکز کردن دارند. همچنین نشانه‌های خفیف‌تر دیگری در روان‌پریشی دیده می‌شود که عبارتند از: احساس شک و بدگمانی، اضطراب فراگیر، ادراکات تحریف شده، افسردگی، وسواس فکری و مشکلاتی در خواب.

علل سایکوز یا روان‌پریشی

هنوز علت مشخصی برای این بیماری تعیین نشده است. اما می‌توان ترکیبی ازعلل ژنتیکی، وراثتی و داشتن استرس زیاد و مشکلات در محیط زندگی را برای آن برشمرد. احتمال ابتلا به سایکوز به دنبال یک اتفاق ناگوار همچون از دست دادن ناگهانی عزیزی، یا داشتن اختلالات روانی دیگر، ضربه مغزی، آلزایمر و پارکینسون می‌تواند افزایش یابد.

تفاوت‌های سایکوز و نِوروز

گاهی در روان‌شناسي اختلالات روانی را به دو گروه کلی نوروتیک (Neurotic Disorders) و سايكوتیک (Psychotic Disorders) تقسيم‌بندی می‌کنند. سایکوز و نوروز نام یک بیماری یا اختلال نمی باشند، بلکه اختلاف آنها بر اساس شدت بیماری و وجود یا عدم آگاهی نسبت به اختلال خود است.

اصطلاح سايكوز از تركيب دو كلمه يوناني “psyche” یعنی روان و “o sis” یعنی وضعيت غيرطبيعي به وجود آمده است. معنای کلی آن وضعیت روانی غرطبیعی می‌باشد که حالت‌های مختلفی دارد. اما نوعي قطع ارتباط با واقعيت اساسی‌ترین مشخصه آنهاست. این اختلال یک وضعیت نابسامان رواني است كه بیمار نمی‌تواند با دنياي واقعي ارتباط برقرار كند و از واقعيات درک صحیحی داشته باشد، همانند بيمارانی كه دچار توهم و جنون می‌باشند.

شدت بیماری

سايكوز اشاره به روان‌پريشی (اختلال شديد) دارد. روان‌پريشي به وضعيت رواني غيرطبيعي گفته می‌شود که مفهومی در روان‌پزشكي است و براي حالات رواني‌ بكار مي‌رود كه غالبا با «از دست دادن تماس با واقعيت» همراه است. در سايكوز اختلالات روانی جدی است كه بیمار در طول آن‌ها امکان دارد به توهم و هذيان دچار شود.

ولی نوروز به روان‌نژندی یا روان‌رنجوری (اختلال خفيف) اشاره دارد. در افراد روان‌نژند ویژگی‌های بسيار رايجی چون اضطراب در اختلال اضطرابی وجود دارد.

آگاهی داشتن به علائم

مهمترين تفاوت اختلال سايكوز و نوروز، میزان آگاهي فرد نسبت به حالت خودش می‌باشد. مثلا در فرد نوروتيك هم امکان توهم وجود دارد و شاید او صحنه‌هايي را ببيند كه دور واقعيت است، اما خودش به پوچ و بي‌اساس بودن انها آگاه است و می داند که بايد به دنبال درمان برود.

ولی فردی كه به اختلالات سايكوتيك مبتلاست، توهم و خیالات خود را واقعي می‌پندارد. یعنی نمی‌داند دچار توهم می باشد، در نتیجه نيازي نمي‌بيند به درمان اقدام کند. اسكيزوفرني از نمونه‌های بارز اختلالات سایکوز است.

میزان تاثیر در اطرافیان و محیط

در اختلالات نوروتیک، بیشتر خود فرد از وضعیت‌ها و بیماری‌هایی که دارد رنج مي‌برد (مانند وسواس، اختلالات اضطرابی و ترس‌های مرضی).اما سايكوز که به آن جنون هم اطلاق می‌شود، یک نوع قطع ارتباط با واقعيت همراه با هذيان (عقاید غلط درباره وقايع يا اشخاص) و توهم (ديدن يا شنيدن چيزهايي كه وجود خارجي ندارند) مي‌باشد.

درصد شیوع آنها

سایکوز یا روان‌پريشي در میان بيماري‌هاي پزشكي درصد کمی دارد. یعنی تنها پنج درصد بيماري‌هاي روانپزشكي در اين دسته قرار می‌گیرند و در كل جمعيت فقط حدود یک درصد شيوع دارد. ولی بیماری‌های نوروز از آنجا که به خطرناکی سایکوز نیستند، شیوع بیشتری هم دارند.

سخن آخر

همانطور که گفتیم سایکوز یک بیماری روحی و روانیست که باید بسیار جدی بگیرید. زیرا عواقب این بیماری نه تنها زندگی خود بیمار، بلکه زندگی اطرافیانش را نیز دچاره مخاطره و تغیراتی می‌کند. مهمترین مسأله در این رابطه توانایی برقراری ارتباط موثر و داشتن رفتار صحیح با بیمار است. زیرا اثرات و شدت علائم بیمار ممکن است اطرافیانش را نیز تحت تاثیر قرار دهد و مانع رفتار درست با او شود. بنابراین در این شرایط لازم است علاوه بر خود بیمار، نزدیکانش نیز برای بهبود بیمار و توانایی تحمل فشارهای روانی از یک روانشناس کمک بگیرند.

برای دریافت مشاوره در زمینه سایکوز و روان پریشی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.